حقوق بشر در نهضت حسینی

حقوق بشر در نهضت حسینی

سازمان ملل هر ساله روز جهانی حقوق بشر را گرامی می دارد، و آن روزی است که این سازمان سند حقوق بشر را در سال ۱۹۴۹ منتشر کرد. این مناسبت در سال ۲۰۱۲  همزمان با ماه محرم و مصادف با سالروز شهادت امام سجاد (ع) بود و ایشان به همین مناسبت به کرامت انسان و حقوق بشر از با توجه به نهضت امام حسین (ع) مورد تحلیل و بررسی قرار دادند . و به جمله ای از اصول حقوق بشر و الگوهای انسانی والا که امام حسین (ع) در نهضت مبارک خود هم در گفتار و هم در رفتار مجسم کرد را به زبان امروزی اشاره کردند. تا بشریت را به این سرچشمه ی زلال و پاک برسانیم که از تمام مقوّمات تمدن انسانی بهره برد. و ارزش های والا و الگوهای عالی که امام سعی در اقامه و نهادینه کردن و دعوت مردم به آنها را بیان کرد.

تعدادی از مواردی که می توان از زمره حقوق بشر را در ذیل می آوریم و بحث مفصل آن را به زمانی دیگر موکول می کنیم.

آزادی و حریّت

اولین و مهمترین و والاترین اصول که انسانیت انسان بر آن نهاده شده آزادی است. مراد از آزادی، آزادی از بندگی غیر خداوند تبارک و تعالی می باشد. که این آزادی با بندگی و اطاعت واقعی از خداوند متعال و با داشتن توحید خالص و اطاعت از کسی که خداوند به اطاعت از وی دستور داده محقّق می شود.

آزادی امت از بندگی طاغوت و زنجیرهای وابستگی و اعتماد به دنیا و ضعف همّت و آزادی از جهل و نفاق از مهمترین دستاوردهای قیام و نهضت حسینی است. به گونه ای که تا به امروز امام حسین (ع) سرور آزادگان و سنبل و نماد و رهبر تمام نهضت های آزادی بخش در جهان می باشد و تا قیام قائم (عج) باقی خواهد ماند. اگر آن حضرت علیه السلام سرشار از معرفت خداوند و مجرد از هر گونه تعلّق به جز خداوند نبود، نمی توانست این مساله را به سر انجام برساند و چگونه اینگونه نباشد در حالی که وی به نص قرآن و احادیث نبوی (ص) از اهل بیتی است که خداوند نا پاکی را از آنها دور کرده و آنها را پاک کرده است.

وی تمام نهاد و وجودش برای خداوند تبارک و تعالی بود. و کسی که در دعای حضرت در روزعرفه تامل کند ارتباط ایشان با پروردگار، و معارف موجود در آن را، آشکارا می ببیند. و در واقع آن معارف خود وسیله¬ی رسیدن به عبودیت و بندگی حقیقی و توحید ناب است: (کیف یستدلّ علیک بما هو فی وجوده مفتقر إلیک، أیکون لغیرک من الظهور ما لیس لک حتى یکون هو المظهر لک ، متى غبت حتّى تحتاج إلى دلیل یدلّ علیک، و متى بُعدتَ حتى تکون الآثار هی التی توصل إلیک، عمیت عین لا تراک علیها رقیبا، و خسرت صفقه عبد لم تجعل له من حبِّک نصیباً) چگونه بر وجود تو استدلال شود، به موجودی که در وجودش نیازمند به توست؟ آیا برای غیر تو ظهوری هست که برای تو نیست، تا آنان وسیله ظهور تو باشند؟ کی پنهان بوده ای، تا نیازمند دلیلی باشی که بر تو دلات کند و کی دور بوده ای، تا آن آثار واصل کننده ی به تو باشند؟ کور باد دیده ای که تو را بر آن دیده بان نبیند، و زیانکار باد تجارت بنده ای که از محبتت برای او سهمی قرار نداده ای. و نیز می فرماید: (وأنت الذی تعرّفت إلیّ فی کل شیء فرأیتک ظاهراً فی کل شیء).

و امام تا آخرین لحظات زندگی مبارکش اینگونه بود. دعاهای نقل شده از امام در روز عاشوراء نشانه از این بندگی و ارتباط با پروردگار بوده است. وی روز عاشوراء زمانی که هر دو سپاه برای جنگ به  صف ایستادند به گونه ای سخن آغاز کرد که کمال انقطاع  به خداوند از آن به روشنی پیداست. ایشان سخن خود با جماعت را با این دعا شروع فرمود: (اللهم أنت ثقتی فی کلّ کرب، و أنت رجائی فی کلّ شدّه، و أنت لی فی کلّ أمرٍ نزل بی ثقه و عدّه، کم من همٍّ یضعف فیه الفؤاد و تقلُّ فیه الحیله و یخذُلُ فیه الصدیق و یشمُتُ فی العدو، أنزلتُهُ بک و شکوتُهُ إلیک، رغبه منّی إلیک عمّن سواک، ففرّجته و کشفته، فأنت ولیّ کلِّ نعمه و صاحب کلِّ حسنه و منتهى کلِّ رغبه) خداوندا توثقه ی من در هر مصیبت هستی و تو امید من در سختی هستی و تو در هر مشکلی که بر من نازل شد، و محل اطمینان و اعتماد من هستی، چه بسیار است قصه و همی که قلب از آن ضعیف شود و چاره در آن کم  شود و دوست در آن زمان خیانت کند و دشمن شماتت کند. و من تمامی آن را به تو شکایت کردم. و آن به جهت رغبت من به سوی توست از غیر تو. و تو نیز آن را برطرف ساختی. پس تو ولی من در هر نعمت و صاحب هر امر نیکو و انتهای هر رغبت و میل هستی. حضرت تمامی کارزار یاران خود را ستایش می کرد. به همین دلیل وی مبارزه ی حر ریاحی را بزرگ دانست و آن به دلیل آزادی وی از بندگی طاغوت بود حضرت هنگامی که بر سر حر ایستاد به وی فرمود: (و الله ما أخطأت أمک إذ سمتک حراً فأنت و الله حرٌ فی الدنیا و سعید فی الآخره) سوگند به خدا مادرت تو را به خطاء حر ننامید چرا که تو حر در دنیا و سعادتمند در آخرت هستی.

عدالت اجتماعی

عدالت بین افراد بدون تفرقه بین آنها بر هر دلیل واعتباری که باشد. این معنا در سخنان حضرت بسیار بود. به گونه ای که حضرت از اطاعت سپاهیان دشمن از رهبرانشان تعجب کرد بدون اینکه آنها این حق را داشته باشند. در روز عاشوراء رو به سپاهیان کرد و به سرزنش آنها پرداخت و فرمود: (تباً لکم أیتها الجماعه و ترحا!… فأصبحتم ألباً على أولیائکم و یداً علیهم لأعدائکم، بغیر عدلٍ أفشوه فیکم، و لا أمل أصبح لکم فیهم، إلا الحرام من الدنیا أنالوکم، و خسیس عیشٍ طمعتم فیه) مرگتان باد و ذلت و اندوه قرین تان باد بر ضد دوستان و رهبران خود به پا خواسته اید و برای یاری دشمنانتان آماده شده اید بی آنکه دشمن شما به سوی عدالت گامی بردارد و شما در آنها امیدی ندارید مگر به سوی حرامی که از دنیا سهم شما شده است و زندگی پست و ذلت که به آن دل بسته اید.

و حضرت خواستار توزیع عادلانه ثروت برای مردم بدون استثناء بود و می فرمود نباید مال و ثروت برای هوس و شهوت و کارهای احمقانه هدر رود. ایشان یکی از اهداف قیام خود علیه سلطنت حاکم را اینگونه بیان می کند: (أظهروا الفساد و عطّلوا الحدود و استأثروا بالفیء) آنها فساد را آشکار و حدود را تعطیل کرده اند و غنائم را به تصرف خود در آورده اند.

برابری و مساوات

برابری و مساوات در حقوق معنوی و مادی، در حقوق معنوی می بینیم که خون اهل بیت نبوت با خون غیر آنها آمیخته شد. امام حسین علیه السلام همان گونه که بر بالای سر فرزندش علی اکبر شبیه رسول خدا در خلق و خوی و منطق، ایستاد بر سر جون سیاه پوست غلام ابوذر که در حال جان دادن بود ایستاد. همچنین امام از تلاش و فداکاری تمام یاران خود با جملاتی که حاکی از عظمت و رفعت بود قدردانی کرد.

اما در خصوص حقوق مادی پیشتر بیان کردیم که حضرت تصّرف در ثروت های عمومی مردم را نپذیرفت و خواستار رعایت حقوق همه به طور مساوی بود.

منبع: النهضه الحسینیه والدفاع عن حقوق الإنسان