پاک سازی فضای سیاسی، عاملی مهم در رسیدن به وحدت بین مسلمانان
بسمه تعالى
پاک سازی فضای سیاسی، عاملی مهم در رسیدن به وحدت بین مسلمانان
مرجع عالیقدر، حضرت آیت الله شیخ محمد یعقوبی (دام ظله)، بر ضرورت تلاش برای دستیابی به وحدت مسلمانان و از بین بردن اختلافات بین آنها تأیید کرد؛ چراکه این یکی از عالی‌ترین خواسته‌هایی است که قرآن کریم و سنت شریف بدان فراخوانده‌اند.
ایشان دو گام مهم که موجب تقریب و وحدت بین مسلمانان می‌شود را بیان داشتند:
۱ـ پاک سازی فضای سیاسی و روابط بین کشورهای اسلامی منطقه، به ویژه کشورهایی که در خارج از مرزهای خود دارای تأثیر و نفوذ هستند.[۱]
۲ـ گشودن درهای اجتهاد برای عالمان واجد شرایط اهل سنت ـ با الگوپذیری از برادران شیعه خود ـ به منظور پیگیری روند استنباط
سپس ایشان در ضمن دیداری که حجت الاسلام دکتر حمید شهریاری (دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی) با ایشان داشت[۲]، به تفصیل نکته اول پرداخته، فرمود: اغلب، درگیرهای سیاسی که در پشت فرقه‌گرایی پنهان شده، آتش تنش‌های فرقه‌ای و اختلافات مذهبی را دامن می‌زنند تا از این رهگذر نقشه‌های خود را پیش برده و به اهداف خود دست یابند. و لذا مردم را با شعارهای مذهبی می‌فریبند.
اختلافاتی که در روز اول پس از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شاکله مسلمانان را از هم پاشید، حادثه‌ای سیاسی برای به دست گرفتن قدرت بود. وگرنه قریش در لیاقت و صلاحیت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) برای پیشوایی مذهبی، از جهت علم و تقوا و جهاد و سبقت در اسلام و راستی و نزدیکی به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شک نداشتند و این را با سخنان و کارهای خویش نشان می‌دادند. تنها چیزی که بود اینکه آنها به دنبال سیطره و حکومت و رهبری دینی بودند و به این امر تصریح کردند؛ آنجا که گفتند: «قریش ناخوش می‌دارد که نبوت و خلافت در بنی هاشم جمع شود».
لذا می‌بینیم از اینکه میراث علمی و دینی در نزد بنی‌هاشم باشد، اعتراضی نداشتند وتنها می‌خواستن حکومت را از ایشان بگیرند.
بنابراین، اگر درگیری‌هایی را که امروز موجب از هم پاشیدگی مسلمانان و هدر رفتن انرژی و توانایی‌های آنها شده، تجزیه و تحلیل کنیم، آن را سیاسی خواهیم یافت، که عقیده هیچ دخالتی در آن ندارد؛ اگرچه سعی می‌کنند آن را اینگونه جلوه دهند. لذا حاکمان کشورهای مسلمان، باید از برخی جاه طلبی‌ها و هوی و هوس‌های خود دست برداشته و گسستگی بین خود را کاهش دهند و از شدت دشمنی رسانه‌ای بکاهند؛ که این به کاهش تنش‌های فرقه‌ای کمک خواهد کرد و سرزندگی و امنیت و آرامش را به مناطق اسلامی باز خواهد گرداند؛ آنچه ما در سالهای پایانی قرن نوزدهم شاهد آن بودیم؛ که از جمله نتایج آن، ایستادگی همه مسلمان ـ چه شیعه و چه سنی ـ در پشت مقاومت حزب الله در سال ۲۰۰۰، برای آزاد سازی سرزمین‌های لبنان بود.
این است که این کشورها را قادر می‌سازد تا خود را برای توسعه و آبادانی و به کارگیری نیروهای خود در همه زمینه‌ها، آماده سازند.
نکته دوم: مرجع عالیقدر (دام ظله) دوباره درخواست خود را برای ارتقاء سطح برنامه‌های آموزشی و تحقیق و پژوهش در حوزه‌های علمیه اهل سنت، به منظور تربیت مجتهدانی کارآزموده مطرح کرد؛ تا اینکه مرجعیت فتوا در نزد ایشان، تنها به علماء مجتهد و باتقوایی منحصر شود که هدف والای خود را کسب رضایت خداوند متعال و صلاح بشر و کرامت او قرار داده‌اند و احکام شریعت را از متون دینی صحیح و روشن، بدون سرسپردگی به مذهبی خاص استنباط می‌کنند. با این روش، در بر روی فتواهای گمراهی، انحراف، عقب ماندگی، جهل و تعصب بسته می‌شود.[۳]
ما در بین اهل سنت در کشورهای اسلامی می‌یابیم افرادی را که دارای قدرت استنباط احکام هستند و مراجع معظم شیعه می‌توانند اولین گام در این زمینه را، با دادن اجازه اجتهاد به آن دسته از عالمان اهل سنت که صلاحیت این کار را دارند، بردارند؛ باشد که مسیر برای اجازات بیشتر و برای نسل‌های آینده گشوده شود.
ایشان در پایان از طرح پیشنهادی یکی از میهمانان محترم، با عنوان «دانشگاه اسلامی» به همان شیوه‌ای که در اتحاد اروپا است و نیز بازار مشترک بین مسلمانان، ابراز خشنودی کرده و فرمودند: ما در پیاده‌سازی اینگونه پروژه‌های وحدت محور، از دیگران سزاوارتریم؛ چرا که اساس اجتماع ما، بر اطاعت از خداوند متعال و رسولش (صلی الله علیه و آله) ـ و نه تنها مصالح مشترک ـ بنا شده است.
[۱]. این سخنرانی معظم له پیش از جلسه محرمانه‌ای بود که در تاریخ ۲۰/۱/۱۴۰۰ شمسی، بین مقامات ارشد امنیتی ایران و عربستان سعودی در بغداد برای عادی سازی روابط بین آنها برگزار شد و سپس اظهارات مثبت مقامات دو کشور را در پی داشت.
[۲]. این دیدار در روز چهارشنبه ۲۴ شعبان ۱۴۴۲ قمری، مصادف با ۱۸ / ۱ / ۱۴۰۰ شمسی صورت گرفته است.
[۳]. شیخ الازهر، احمد الطیب در مباحث ماه رمضان خود در همین سال ۱۴۴۲ در قسمت های ۱۸ و ۱۹، از مقدس شمردن میراث دینی و برابر دانستن آن با شریعت انتقاد کرده و گفته: این به جمود فقه اسلامی معاصر می‌انجامد که این در نتیجه پایبندی کورکورانه عده‌ای بر فتواها یا احکام فقهی قدیمی است که در زمان خود نوعی نوآوری و مطابقت با مسائل روز به شمار می‌رفته است. او نسبت به وجود آنچه «فتاوای قدیمی» و «ترویج فتاوای بی‌شرمانه» خوانده، هشدار داده است.
بسمه تعالى
تنقیه الأجواء السیاسیه عامل مهم لتحقیق الوحده بین المسلمین
أکّد سماحه المرجع الدینی الشیخ محمد الیعقوبی (دام ظله) على ضروره بذل الوسع لتحقیق وحده المسلمین وإزاله الخلافات فیما بینهم فانها من أسمى المطالب التی نادى بها القرآن الکریم والسنه الشریفه، وذکر سماحته خطوتین مهمتین تفّعلان حرکه التقریب والوحده بین المسلمین وهما:
- تنقیه الأجواء (۱)السیاسیه والعلاقات بین الدول الإسلامیه فی المنطقه خصوصاً التی لها تأثیر خارج حدودها.
- فتح باب الاجتهاد للعلماء المؤهلین لممارسه عملیه الاستنباط من أهل السنه أسوه بإخوانهم الشیعه.
وفصّل سماحته خلال لقائه (۲) سماحه حجه الإسلام والمسلمین الدکتور الشیخ حمید شهریاری (أمین عام المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الإسلامیه) الکلام فی النقطه الأولى قائلاً : إنّ الاحتقان الطائفی والاختلاف المذهبی تؤجج ناره غالباً الصراعات السیاسیه التی تتمترس خلف الطائفیه لتمریر مخططاتها وتحقیق أهدافها فیخدعون الناس بالشعارات المذهبیه . وان الخلاف الذی شق المسلمین فی أول یوم بعد وفاه رسول الله (صلى الله علیه وآله) کان سیاسیاً للاستحواذ على السلطه وإلا فإن قریشاً لم یکونوا یشککون فی أهلیه أمیر المؤمنین (علیه السلام) للإمامه الدینیه من حیث العلم والتقوى والجهاد والسابقه إلى الدین والصدق فی المواطن والقرب من رسول الله (صلى الله علیه وآله) , وکانوا یؤکدون ذلک بأقوالهم وأفعالهم، إلا انهم کانوا یریدون السلطه والحکم والزعامه الدنیویه , وصرحوا بذلک حینما قالوا بأن قریشاً کرهت أن تجتمع النبوه والخلافه فی بنی هاشم ، فلم یمانعوا من بقاء وراثه العلم والدین لدى بنی هاشم وإنما أرادوا انتزاع السلطه منهم .
وهکذا لو حللنا الصراعات التی تمزق المسلمین الیوم وتهدر طاقتهم وإمکانیاتهم لوجدناها سیاسیه لا دخل للعقیده فیها وإن حاولوا إلباسها هذا الثوب ، فعلى السلطات الحاکمه فی بلاد المسلمین ان تتنازل عن بعض أطماعها ونزواتها وتقلل الفجوه بینها وتخفف حده الشحن الإعلامی و سیساهم ذلک کثیراً فی إزاله الاحتقان الطائفی فتنعم المنطقه الإسلامیه بالحیویه والأمان والهدوء کالذی شهدته فی فتره التسعینیات وکان من ثمراته وقوف المسلمین جمیعاً سنه وشیعه خلف مقاومه حزب الله حتى تحریر الأراضی اللبنانیه عام ۲۰۰۰ ، وبذلک تتمکن هذه الدول من التفرغ للتنمیه والاعمار وتفجیر الطاقات فی مختلف المجالات .
أما النقطه الثانیه فقد جدّد فیها سماحه المرجع (دام ظله) دعوته لارتقاء مناهج الدراسه والبحث فی الحوزات العلمیه لأهل السنه حتى نحصل على مجتهدین أکفاء، لحصر مرجعیه الفتوى لدى أهل السنه بالعلماء المجتهدین الورعین الذین یجعلون رضا الله تعالى وصلاح الانسان وکرامته الهدف الأسمى، ویستنبطون أحکام الشریعه من النصوص الدینیه الصحیحه الواضحه من دون تقّید بمذهب معین، وبذلک نغلق الباب أمام فتاوى الضلال والانحراف والتخلف والجهل والتعصب(۳).
وإننا نجد من أهل السنه فی بلدان المسلمین ممن یمتلکون القدره على استنباط الاحکام ویمکن أن تؤسس الخطوه الأولى بقیام مراجع الشیعه بإجازه الاجتهاد لمن یستحقها من علماء أهل السنه لفتح الطریق أمامهم لإجازه الأجیال اللاحقه.
وبارک سماحه المرجع المشروع الذی طرحه الضیف الکریم بعنوان (الجامعه الإسلامیه) على غرار الاتحاد الأوربی والسوق المشترکه وقال سماحته: اننا أولى بهذه المشاریع الوحدویه لأن أسس اجتماعنا حقیقیه مبنیه على طاعه الله تعالى ورسوله (صلى الله علیه وآله) ولیس فقط المصالح المشترکه.
[۱] – کان حدیث سماحته هذا قبل حصول اجتماع سری جرى یوم ۹/۴/۲۰۲۱ بین مسؤولین امنیین کبار من إیران والسعودیه فی بغداد لتطبیع العلاقات بینهما ثم تلتها تصریحات إیجابیه من مسؤولی الدولتین.
[۲] – حصل اللقاء یوم الأربعاء ۲۴ شعبان /۱۴۴۲ الموافق ۷/۴/۲۰۲۱.
[۳] – رفض شیخ الازهر احمد الطیب فی بعض أحادیثه الرمضانیه هذا العام ۱۴۴۲ فی الحلقتین ۱۸, ۱۹ تقدیس التراث الدینی ومساواته بالشریعه وان ذلک یؤدی الى جمود الفقه الإسلامی المعاصر نتیجه تمسک البعض بالتقید الحرفی بما ورد من فتاوى او احکام فقهیه قدیمه کانت تمثل تجدیداً ومواکبه لقضایاها فی عصرها وحذّر من وجود ما سماه بالفتاوى العتیقه ومن الترویج للفتاوى الماجنه.