برنامه های صورت گرفته در حوزه علمیه
برنامه های صورت گرفته
در حوزه علمیه
معظم له (دام ظله) معتقدند، در خصوص برنامه های حوزه علمیه، از لحاظ ساختاری و سازمانی، واداری و تشکیلاتی؛ و نیز در روشهای آموزشی و مواد درسی، باید گامهایی برای تغییر و اصلاح اشکالات و کمبودهای موجود برداشت؛ زیرا با این وجود نمی توان، در برابر هجمه های فرهنگی غرب، علیه کشورهای اسلامی، که اخلاق و فرهنگ، و دین آنان را هدف گرفته، به مقابله ایستاد؛ لذا معظم له(دام ظله)، خود برای اصلاح وضع موجود حوزه علمیه، و ارتقاء سطح آن، قدم هایی برداشتند.
برخی از مهمترین برنامه های صورت گرفته توسط ایشان به قرار ذیل است:
۱- رهبری و مدیریت جامعه الصدر الدینیه، این طرح حوزوی برخواسته از فکر و اندیشه های شهید محمد باقر صدر (ره) بود که شهید محمد صادق صدر (ره) آنرا جامه عمل پوشاند. آیت الله یعقوبی در زمان حیات شهید محمد صادق صدر (ره) ریاست آنرا عهده دار شد در حالی که این طرح با موانع و مشکلات زیادی درگیر و مواجه بود، معظم له (دام ظله) شروع به رفع مشکلات نمودند و ساختار اداری و سازمانی موفقی را راه اندازی کردند و اساتید برجسته و موفق را به منصب استادی آن موسسه گماردند و به پذیرش افراد تحصیل کرده و موفق و دارای ظرفیت فکری و فرهنگی اقدام کردند و روش های آموزشی مناسب با سطح و ظرفیت پذیرفته شدگان را پی ریزی کردند.
بعد از شهادت آیت الله محمد صادق صدر (ره) ایشان بر مسئولیتی که قبول کرده بودند باقی ماندند تا آنرا به اهدافی که در راه اندازی آن مدنظر بود برساند اما حکومت فاسد دیکتاتوری عراق، که از این طرح با خبر شده بود اقدام به ممانعت از پیشرفت این برنامه کرد وبوسیله مزدوران ، مشکلات امنیتی سختی را برای آن بوجود آورد؛ با این وجود، پس از شهادت شهید صدر(ره)، و ممنوع کردن اقامه نماز جمعه، و پلمپ کردن دفتر شهید صدر (ره)، معظم له، تنها استاد موسسه باقی ماند و ایستادگی و مقاومت کردند؛ که در پی آن همه نقشه های آنان را، نقش بر آب کرد.
در آن برهه از زمان، که دیکتاتوری و استبداد حاکم بر کشور بود این طرح موفقیت بزرگی بشمار می آید. ایشان برای حفظ روحیه طلاب، دائما با آنها در ارتباط بود، به صحبتها و درد دل آنان گوش میداد، مشکلاتشان را حل میکرد و نیز بحثهای اخلاقی و مسائل فکری و سیاسی روشنگرانه را مطرح میساخت؛ بهمین خاطر علاقه و رابطه صمیمانه ویژه ای بینشان ایجاد شد و بمثابه پدری مهربان برای آنان گشت.
بعد از سقوط دیکتاتوری عراق، معظم له اقدام به توسعه دادن به این مرکز علمی در بیرون از نجف اشرف کردند،و شعبه های متعددی را در برخی از استانها راه اندازی کردند؛ که تعداد آنها هم اکنون به بیش از بیست شعبه رسیده است، و صدها طلبه در آنها مشغول به تحصیل می باشند؛ ایشان خود بر همه شعب اشراف و برنامه های آنها را مدیریت میکنند، و همچنین ایشان برای توسعه بخشیدن این موسسه حتی برای خارج از عراق تلاش و برنامه هایی را در دست دارند.
در آینده ای نچندان دور،آثار و نتایج این طرح بزرگ و عظیم حوزوی، با بیرون آمدن هر ساله، صدها از اندیشمندان و مبلغان و سخنرانان، با هدف نشر فرهنگ اسلامی و اقدام به تربیت فرزندانمان با تعالیم اسلامی واقعی که مد نظر اسلام و معصومین ع، به ثمر خواهد نشست؛ برای اطلاع از برنامه های این موسسه و مرکز، به کتاب: (جامعه الصدرالدینیه: الهویه والانجازات) وهمچنین به کتاب: (المعالم المستقبلیه للحوزه العلمیه) مراجعه شود.
۲- استفاده از علوم جدید، همچون ریاضی و فیزیک وشیمی، در استنباط احکام شرعی، همانطور که ایشان در عمل برای حل بسیاری از اشکالات فقهی اقدام به استفاده از این علوم کردند؛ که در حوزه این روش بی سابقه می باشد، با مشاهده و مطالعه دو کتاب: (الریاضیات للفقیه) و(القول الفصل فی احکام الخل) روش استفاده و کاربرد دیگر علوم در استنباط را دریافت و متوجه شد.
ایشان معتقد است، که همه علوم رابطه تنگاتنگی با هم دارند، بگونه ای که برای تخصص در علم و رشته خاصی، نیاز است، رابطه آن با دیگر علوم را شناخت، و آنرا بنحو مبادی تصوریه و تصدیقیه استفاده کرد، و از آنجایی که علم فقه که خود یکی از صغریات این قاعده می باشد؛ فقیه ناچار است، که انس و شناختی با دیگر علوم داشته باشد، تا نتیجه ای که در طریق استنباط خارج می شود، اقرب به واقع و قانع کننده تر باشد.
معظم له نتایج بر خواسته از شناخت این نوع از رابطه در بین علوم مختلف را، دارای آثار و برکات بزرگ و ویژه ای می دانند؛ همچون فهم و دریافت رمز و راز، و حکمت و مصلحت، وضع و جعل بسیاری از احکام، که می تواند برای تحکیم و استواری ایمان و اعتقاد توده ای از افراد جامعه مفید باشد؛ و نیز فقیهی که، از دیگر علوم شناخت کافی نداشته باشد، نمی تواند به معلومات و مقدمات متقن ولازم در طریق استنباط، دست پیدا کند.
همچنین ایشان معتقدند، فقیه و اسلام شناسی که، از دیگر علوم برای دست یابی به احکام داشته باشد، می تواند نقش و تأثیر ویژه ای، در جامعه داشته باشد؛ و نیز تحلیل و شناخت واقع بینانه تری نسبت به مسائل روز جامعه می تواند داشته باشد، و همچنین اقبال عمومی، و نیز قول نافذ و نظر صائبی در جامعه داشته باشد، باید خاطر نشان کرد که، معظم له دارای مهندسی شهرسازی از دانشگاه بغداد می باشند، که تاثیر شگرفی در شکل دهی به شخصیت علمی و فکری ایشان بخشیده است، و در زمان تحصیل علوم حوزوی به آسانی مراحل تحصیل را پشت سر گذراند، و همچنین در روی آوردن و قبول و استفاده از دیگر علوم در استنباط احکام شرعی نقش عمده ای را داشته است؛ در روشهای آموزشی جامعه الصدر الدینیه، دیدگاه رویکرد ایشان نسبت به دیگر دانشها و استفاده از آنها در نظام آموزشی، به وضوح قابل مشاهده می باشد.
۳- احیاء تراث و آثار استادش، شهید سید محمد صادق صدر (ره)، و با انگیزه و هدف تقدیر از مقام استادی آن شهید والا مقام، که ای رابطه با نامه نگاری مخفیانه در زمان خفقان حکومت دیکتاتوری در نیمه های دهه هشتاد میلادی آغاز شد، که پس از گذشت مدتی نچندان کوتاه، به ارتباط مسقیم، و رو در رو، تبدیل گشت؛ تا اینکه بصورت شاگرد و استادی و رابطه ای صمیمانه ظهور کرد، و آثار و برکاتی را در پی آورد، که بسیاری از داشته های علمی و معارف عقلی و اللهی ایشان، مرهون آن دوره می باشد؛ که به غیر از او، کسی از آن با خبر نبود؛ نشر و ترویج افکار و اندیشه های شهید صدر (ره)، در آنزمان امکان نداشت، اما پس از سقوط حکومت ظالم و فاسد عراق، هر چند آیت الله صدر به شهادت رسیده بودند، اما آن اندیشه ها و افکار ناب اسلامی، که در عالم کتمان بسر میبرد، به عالم وجود در آورد آیت الله العظمی یعقوبی به پاس آن زحمات و تلاشها، اقدام به نشر و ترویج و احیاء اندیشه های استادش، بصورت تصحیح و تنظیم و شرح و چاپ در مجموعه ای بنام: (سلسله مالم ینشر من تراث السید الشهید الصدر الثانی( قد)) اقدام کردند.
ایشان تا کنون پنج جلد از آن مجموعه را، کامل و منتشر کردند بنامهای:
۱- حدیث الروح مع الشهید الصدر الثانی. جلد اول.
۲- حدیث الروح مع الشهید الصدر الثانی. جلد دوم.
۳- تعلیقه علی منهاج الصالحین آقای خوئی ره.
۴- نظره فی فلسفه الاحداث.
۵- قنادیل العارفین.
این مجموعه هم اکنون برای نشر دیگر کتابها، که متضمن مطالب و معارف مفید و ارزنده، بویژه در حال حاضر که مورد هجوم فرهنگی غرب می باشیم در حال کامل شدن است؛ از جمله آنها، کتاب(نظره فی فلسفه الاحداث) که خلاصه افکار و اندیشه های شهید صدر(ره) در مورد سیاست استکبار جهانی و همپیمانان آن می باشد، و اینکه چه اهداف و چه روشهایی را برای پیشبرد برنامه های سیاسی و فرهنگی و اقتصادی، برای سیطره بر جهان دنبال می کنند، را بیان کرده است؛ برای اطلاع بیشتر می توان به این کتاب منتشر شد، مراجعه کرد.
و (قنادیل العارفین) کتابی است، که شامل بسیاری از معارف اللهی و نفحات عرفانی و رهنمودهای اخلاقی، برای رهروان و سالکان طریق خود سازی و مراحل عرفانی، لازم و ضروری می باشد، را در خود جای داده است.
۴- بعد از شهادت آیت الله سید محمد صادق صدر (ره) و خالی شدن میدان از آن شخصیت جهادی و انقلابی، و بر زمین ماندن برنامه هایی را که راه اندازی کرده بود، سبب شد تا معظم له، با توجه به اهمیت آن برنامه ها و حفظ حوزه و موسسه ای که ایشان تأسیس کرده بودند، که تا اندازه ای به اهداف مورد نظر رسیده بود، خود مسئولیت آنها را بر دوش گیرد؛ معظم له، در آن زمان برنامه هایی همچون، پاسخگوی مسائل شرعی و سخنرانیهای روشنگرانه، در مناسبتهای مختلف و تدریس دروس حوزوی از جمله کفایه الاصول، که در همانزمان مشهور شد، که هیچ مدرس کفایه، در نجف همانند ایشان تدریس نمی کند، و همچنین ایشان مسئولیت و مدیریت موسسه، جامعه الصدر الدینیه، را بر عهده داشتند، و کتابهای سودمند و مفید را منتشر می کردند، و سرپرستی خانواده های شهدا، و دیگر فعالیتها را در کارنامه خود داشتند؛ اما باید خاطر نشان کرد، این فعالیتها دور از چشم و دید بسیاری از افراد انجام می گرفت، زیرا مزدوران حکومت وقت، از سوی حاکمیت مأمور به گزارش کردن اینگونه برنامه ها، که ممنوع و جرم تلقی می شد، بودند.
۵- تدریس بحث خارج که بالاترین مرحله آموزشی در سیستم و نظام آموزشی حوزه علمیه، که در این مرحله از تحصیل، آمادگی طلاب برای رسیدن به درجه اجتهاد صورت میگیرد، بسیاری از اساتید و فضلای حوزه علمیه نجف اشرف، در آن شرکت می کردند؛ معظم له، از شعبان ۱۴۲۷ ه ق، درس خارج را، با نام: (بحوث استدلالیه فی مسائل خلافیه)، که در آن موضوعات خلافی را، مورد بحث و درس قرار دادند، را شروع کردند؛ و تا کنون نیز، ادامه دارد.
۶- تأسیس، تشکل، جماعه الفضلاء، این تشکل با مشکلات زیادی مواجه شد؛ با اینکه اطلاعات لازم و کافی در مورد اهداف و برنامه ها ی این تشکل، وجود نداشت؛ اما مورد حملات شدید اللحن و تهمت، و اعتراض و افتراءات زیادی را در ابتدای فعالیت به خود دید، با این وجود، ایشان در مناسبت های مختلف به این موضوع اشاره و از اهداف تشکیل و تأسیس آن توضیحاتی را بیان داشتند، و در مورد اهمیت آن در حال حاضرکه، کار و فعالیت های فردی، جوابگوی نیازهای امروز نمی باشد و ضرورت وجود فعالیت های گروهی، هر چند در ابتدا، با مشکلاتی روبر خواهد شد، اما می توان از آن ثمرات و نتایج بیشتری را، نسبت به فعالیتهای فردی، استحصال کرد، را خاطر نشان کردند، که هیچ عقل سلیمی آنرا انکار نخواهد کرد.
در عین حال باید گفت، راه اندازی این تشکل می تواند گامی در راستای، وحدت بخشیدن به حوزه های علمیه، و نیز می تواند رویکردی واحد و اتخاذ موضعی یکسان، در برابر مسائل کلی و سرنوشت سازی که، جامعه با آن روبرو شده باشد، و همچنین برای داشتن حق دخالت و ابراز و اظهار خواسته های حوزه علمیه در موضوعات مهم، و همچنین متمرکز کردن نیروها و نخبگان در چارچوبی که اهداف حوزوی در آن دنبال میشود، و از پراکندگی و هدر رفتن این نیروی کارآمد، با شرکت در دیگر تشکلها و احزاب جلوگیری بعمل می آید؛ همه اینها علاوه بر فعالیتهایی که با هدف فرهنگ سازی و ایجاد زمینه های آموزشی و تربیتی، با انتشار روزنامه و مجلات وچاپ کتاب و توزیع سی دی با راه اندازی این تشکل بدست می آید.
و همچنین میتوان برنامه ها و فعالیتهای اجتماعی از قبیل سرپرستی خانواده های شهدا و رسیدگی به خانواده های نیازمند و ازدواج جوانان را در همین قالب پیگیری کرد، و در زمینه های مذهبی بنای مساجد و حسینیه ها و اقامه نماز جمعه و جماعت و ترویج و تبلیغ شعایر مذهبی را دنبال کرد، و همچنین می توان، با افتتاح حوزه های علمیه و تدریس علوم اسلامی و تربیت نیروهای کارآمد که بتوان، حتی زنان و کودکان را در زمینه های دینی و مذهبی با برنامه ریزی روشهای آموزشی سودمند، در جهت تربیت و پرورش، مورد حمایت قرار داد؛ همه این فعالیتها را می توان، در عین حالی که در مسائل سیاسی، داشته باشد انجام داد؛ در آخر باید خاطر نشان کرد که، در حال حاضر جماعه الفضلا، در شهرهای مختلف استانهای عراق شعب و نمایندگیهایی را دایر کرده است.